सामग्री सारणी
तुम्ही स्वयंपाक करायला आवडते माळी असाल तर तुळस, थाईम, रोझमेरी आणि अजमोदा (ओवा) सारख्या पाककृती वनस्पती वाढवणे आवश्यक आहे. बहुतेक औषधी वनस्पती बागांच्या बेडवर आणि कंटेनरमध्ये वाढण्यास सोपी असतात आणि उन्हाळ्याच्या महिन्यांत कापणी करता येतात. औषधी वनस्पती काढणे कठीण नाही; जास्तीत जास्त चव टिकवण्यासाठी केव्हा कापणी करायची आणि ताज्या वाढीला प्रोत्साहन देण्यासाठी कसे कापणी करायची हे फक्त जाणून घेण्याची बाब आहे. औषधी वनस्पती कशा काढायच्या याबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी वाचत रहा.
बहुतेक स्वयंपाकासंबंधी औषधी वनस्पती वाढण्यास सोप्या असतात आणि संपूर्ण उन्हाळ्यात ताज्या वापरासाठी एकत्रित केल्या जाऊ शकतात. अतिरिक्त औषधी वनस्पती हिवाळ्यात वापरण्यासाठी वाळवल्या किंवा गोठवल्या जाऊ शकतात.
पाकघरातील औषधी वनस्पतींचे प्रकार
वनौषधी कसे काढायचे हे शिकत असताना, तुम्ही ज्या वनस्पतीची कापणी करणार आहात त्या भागाचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे. स्वयंपाकाच्या औषधी वनस्पतींसाठी, आपण साधारणपणे तीन भाग कापतो - पाने, फुले किंवा बिया. कोथिंबीर/धणे आणि चिव यांसारख्या काही औषधी वनस्पतींची कापणी अनेक खाण्यायोग्य भागांसाठी केली जाते.
- पाने - त्यांच्या पानांसाठी काढलेल्या सामान्य औषधी वनस्पतींमध्ये ओरेगॅनो, तुळस, थाईम, अजमोदा (ओवा), ऋषी, बडीशेप, चिव आणि कोथिंबीर यांचा समावेश होतो. जर्मन कॅमोमाइल, चाईव्हज, बोरेज, कॅलेंडुला आणि लॅव्हेंडर.
- बिया - त्यांच्या खाण्यायोग्य बियांसाठी अनेक औषधी वनस्पती उगवल्या जातात. लोकप्रिय पर्यायांमध्ये धणे, बडीशेप, बडीशेप आणि एका जातीची बडीशेप यांचा समावेश आहे.
ग्रीक ओरेगॅनो सारख्या औषधी वनस्पती काढाफ्रीझ स्वच्छ धुवा आणि औषधी वनस्पती चिरून घ्या. चिरलेली औषधी वनस्पती आईस क्यूब ट्रे किंवा औषधी वनस्पतींच्या ट्रेमध्ये ठेवा. थोडेसे पाणी किंवा ऑलिव्ह ऑइल घालून फ्रीज करा. एकदा गोठल्यावर, तुम्ही ट्रेमधून हर्बल 'आइस क्यूब्स' बाहेर काढू शकता आणि लेबल केलेल्या फ्रीझर बॅगमध्ये ठेवू शकता. हिवाळ्यातील पास्ता, सूप आणि इतर पदार्थांमध्ये उन्हाळ्याची चव वाढवण्यासाठी त्यांचा वापर करा.
औषधी वनस्पती वाढवणे आणि कापणी करणे याबद्दल अधिक माहितीसाठी, खालील लेख नक्की पहा:
औषधी वनस्पतींची कापणी केव्हा करायची
तुमच्या औषधी वनस्पतींमधून चव वाढवण्यासाठी, विशेषत: जर तुम्ही त्यांना सुकवण्याचा किंवा गोठवण्याचा विचार करत असाल तर तुम्हाला आवश्यक तेले जास्त प्रमाणात असतील तेव्हा कापणी करावीशी वाटेल. याचा अर्थ वर्षाच्या योग्य वेळी आणि दिवसाच्या योग्य वेळी कापणी करणे.
वर्षाची वेळ – जेव्हा मी पहिल्यांदा तुळस आणि ओरेगॅनो सारख्या औषधी वनस्पती वाढवायला सुरुवात केली, तेव्हा मी उन्हाळ्याच्या शेवटपर्यंत थांबायचो आणि सुकण्यासाठी झाडांची मोठ्या प्रमाणात कापणी करायचो. आता मला माहित आहे की उन्हाळ्याच्या शेवटी झाडे थकली आहेत आणि बहुतेक चव नाहीशी झाली आहे. त्याऐवजी जेव्हा फ्लेवर्ससाठी जबाबदार तेले उच्च पातळीवर असतात तेव्हा औषधी वनस्पती तोडणे चांगले. तुळस किंवा ओरेगॅनो सारख्या पर्णसंभार वनस्पतींसाठी, जे झाडे फुलण्यापूर्वी आहे. कॅमोमाइलसारख्या फुलांच्या औषधी वनस्पतींसह, तेव्हाच फुले येतात. कोथिंबीर सारख्या बियांसाठी उगवलेल्या औषधी वनस्पतींची कापणी करा, जेव्हा बिया परिपक्व आणि सुकतात. जर तुम्ही औषधी वनस्पती कोरड्या किंवा गोठवण्यासाठी वाढवत नसाल, परंतु फक्त उन्हाळ्यात स्वयंपाकासाठी स्थिर पुरवठा करू इच्छित असाल तर, जेव्हा तुम्हाला चव वाढण्याची गरज असेल तेव्हा कापणी करणे चांगले आहे.
दिवसाची वेळ - ही फक्त वर्षाची वेळ नाही ज्याचा तुम्ही विचार केला पाहिजे. दिवसाच्या योग्य वेळी औषधी वनस्पती काढणे देखील महत्त्वाचे आहे. सूर्यप्रकाशातील उष्णतेने त्यांचे तेल नष्ट होण्याच्या आदल्या दिवशी औषधी वनस्पतींना अधिक चव येते. क्लिपिंगची योजना करादव बाष्पीभवन झाल्यावर सकाळी औषधी वनस्पती. आपण पाने, फुले किंवा बिया कोरड्या किंवा निर्जलीकरण करण्याची योजना आखल्यास हे विशेषतः महत्वाचे आहे. जर तुम्ही तुमच्या पास्त्यावर शिंपडण्यासाठी मूठभर तुळस घेत असाल तर आवश्यकतेनुसार कापणी करणे चांगले आहे.
थाईम किंवा ऋषी सारख्या वृक्षाच्छादित औषधी वनस्पतींची कापणी करताना औषधी वनस्पतींचे तुकडे किंवा छाटणी कातर वापरा. कोंब तोडण्याचा किंवा खेचण्याचा प्रयत्न केल्यास झाडाचे नुकसान होऊ शकते.
वनौषधी कापणीसाठी साधने
तुमच्या बाग आणि कंटेनरमधून औषधी वनस्पती गोळा करण्यासाठी तुम्हाला विशेष उपकरणांची आवश्यकता नाही. माझ्या औषधी वनस्पतींपासून कापणी करण्याची वेळ आल्यावर मी तीन साधनांपर्यंत पोहोचतो: माझे बोटांचे टोक, औषधी वनस्पतींचे तुकडे आणि हँड प्रूनर्स.
- बोटांच्या टिपा - तुळस, चिव, अजमोदा आणि कोथिंबीर यांसारख्या औषधी वनस्पतींचे ताजे कोंब चिमटून काढण्याचा एक सोपा मार्ग आहे. तथापि, आपल्या बोटांनी वृक्षाच्छादित औषधी वनस्पती काढण्याचा प्रयत्न करू नका. जर तुम्ही मजबूत दांडे तोडण्याचा किंवा मुरडण्याचा प्रयत्न केला तर तुम्ही झाडांचे नुकसान करू शकता.
- हर्ब स्निप्स - हर्ब स्निप्स हे कॉम्पॅक्ट कटिंग टूल आहे जे तुळस, बडीशेप आणि अजमोदा यांसारख्या औषधी वनस्पतींच्या मऊ वनौषधींच्या वाढीसाठी तसेच पातळ वृक्षाच्छादित आणि थायमेगॅनो सारख्या औषधी वनस्पतींच्या वाढीसाठी योग्य आहेत. औषधी वनस्पतींच्या स्निप्सचे वेगवेगळे आकार आणि शैली आहेत ज्यात बहुतेक खिशात बसू शकतील इतके लहान आहेत. थोड्या मोठ्या साधनासाठी, मला माझ्या बागेतील कातर देखील आवडतात, ज्यात हर्ब स्निप्सपेक्षा किंचित मोठे हँडल आणि ब्लेड असतात.
- हँड प्रुनर्स – माझे फेल्को 2 प्रुनर्स हे क्लासिक आहेतरोपांची छाटणी करण्याचे साधन आणि जेव्हा मला ग्रीक ओरेगॅनो, कॅमोमाइल, चाईव्ह्ज आणि अजमोदा (ओवा) सारख्या मोठ्या प्रमाणात औषधी वनस्पती कोरड्या किंवा गोठवण्याकरता कापण्याची आवश्यकता असते तेव्हा माझे जाणे. ऋषी आणि रोझमेरी सारख्या वृक्षाच्छादित औषधी वनस्पतींच्या देठांची कापणी करताना ते स्वच्छ कट देखील करतात.
वनौषधी कापणीसाठी नेहमी स्वच्छ साधनांचा वापर करा. वेगवेगळ्या प्रकारच्या औषधी वनस्पती कापण्याच्या दरम्यान ब्लेड पुसून घ्या आणि त्यांना नियमितपणे तीक्ष्ण करा. हात छाटणार्‍यांची काळजी घेण्याबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी, गार्डन गेट मासिकाचा हा लेख पहा.
तुळस रोपाच्या फांद्यांची रचना लक्षात घ्या. कापणी करताना, पानांच्या ताज्या सेटवर चिमूटभर किंवा क्लिप करणे सुनिश्चित करा. हे भविष्यातील कापणीसाठी नवीन वाढीस चालना देते.
पानांसाठी औषधी वनस्पतींची कापणी कशी करावी
पाकपाक वनस्पतींच्या वनस्पती मुख्य स्टेम आणि बाजूच्या फांद्या (तुळस, ओरेगॅनो) असलेल्या फांद्या असलेल्या वनस्पती बनवू शकतात किंवा जमिनीतून बाहेर पडणारी पाने असू शकतात (चाइव्ह्ज आणि अजमोदा). फांद्या असलेल्या औषधी वनस्पतींपासून कापणी करण्यासाठी, नवीन वाढीचे अनुकरण करेल अशा प्रकारे क्लिप करा. याचा अर्थ सामान्यतः पानांच्या ताज्या सेटवर चिमटा काढणे किंवा कापून घेणे. फांद्या असलेल्या औषधी वनस्पतींपासून वारंवार कापणी करणे देखील फायदेशीर आहे. नवीन गार्डनर्स त्यांच्या औषधी वनस्पती वापरण्यास लाजाळू असू शकतात, परंतु नियमित ट्रिमिंगमुळे लेगीची वाढ रोखली जाते आणि चांगल्या फांद्या असलेल्या वनस्पतींना प्रोत्साहन मिळते.
वनस्पतीच्या मध्यभागी पान किंवा देठ असलेल्या औषधी वनस्पतींपासून कापणी करण्यासाठी तुम्ही त्यांना जमिनीत खाली टाकू शकता. जमिनीतून सरळ वाढणाऱ्या वनस्पतींमध्ये चिव आणि कुरळे यांचा समावेश होतोआणि इटालियन अजमोदा (ओवा) अनेक प्रकारच्या औषधी वनस्पती गोळा करत असल्यास किंवा कोणत्याही एका औषधी वनस्पतीची मोठ्या प्रमाणात कापणी करत असल्यास, माझ्यासोबत बागेत बास्केट किंवा गार्डन ट्रग आणणे मला उपयुक्त वाटते.
मी पानांच्या उत्पादनासाठी उगवलेल्या औषधी वनस्पतींवर दिसणार्‍या फुलांच्या कळ्या चिमटण्यासाठी माझ्या बोटांनी किंवा औषधी वनस्पतींचा वापर करतो. हे झाडाला पानांचे उत्पादन चालू ठेवण्यासाठी सिग्नल पाठवते आणि उच्च-गुणवत्तेचा कापणीचा हंगाम वाढवते. हे तुळस, पुदीना आणि ओरेगॅनो सारख्या औषधी वनस्पतींसाठी कार्य करते.
कॅमोमाइलसारख्या औषधी वनस्पतींसारख्या फुलांची कापणी करताना संपूर्ण फुलांची कापणी करण्यासाठी तुमच्या बोटांनी किंवा औषधी वनस्पती वापरा. चहामध्ये ताजे वापरा किंवा साठवण्यापूर्वी पूर्णपणे कोरडे करा.
फुलांसाठी औषधी वनस्पतींची काढणी कशी करावी
अनेक औषधी वनस्पती त्यांच्या सुगंधी किंवा चवदार फुलांसाठी काढल्या जातात. माझ्या आवडींमध्ये जर्मन कॅमोमाइल, चाईव्हज, बोरेज, कॅलेंडुला आणि लॅव्हेंडर यांचा समावेश आहे. फुलांसाठी औषधी वनस्पती गोळा करताना सामान्य नियम म्हणजे फुलं जवळजवळ उघडली जातात किंवा नुकतीच उघडली जातात तेव्हा कापणी करावी, औषधी वनस्पतींच्या प्रकारावर अवलंबून असते.
लॅव्हेंडरसाठी, फुलं उघडण्यापूर्वी कापणी करा आणि ज्या ठिकाणी ते झाडापासून निघतात तेथे देठ कापून टाका. चाईव्ह्ज, कॅमोमाइल किंवा कॅलेंडुला सारख्या फुलांच्या औषधी वनस्पतींसाठी, फुलांचे संपूर्ण डोके काढून टाकून फुले चिमटा किंवा क्लिप करा. मला ताज्या आणि वाळलेल्या चहासाठी कॅमोमाइल वाढवणे आवडते आणि जेव्हा उन्हाळ्याच्या सुरुवातीस झाडे फुलतात तेव्हा मी सुमारे 90% फुलांची कापणी करतो. मी काही फुलांना रोपावर परिपक्व होण्यासाठी सोडतोपुढील वर्षी ते स्वत: पेरणी करू शकतात.
बियाण्यांसाठी औषधी वनस्पतींची कापणी कशी करावी
धणे, बडीशेप आणि बडीशेप यांसारख्या औषधी वनस्पती त्यांच्या बियांसाठी कापल्या जातात ज्या स्वयंपाकघरात मसाले म्हणून वापरल्या जातात. जेव्हा बियांचे डोके सुकतात आणि तपकिरी होतात तेव्हा ते गोळा केले जातात, जरी बडीशेप देखील हिरव्या बियाण्याच्या अवस्थेत पिकलिंगमध्ये एक घटक म्हणून काढली जाऊ शकते. एकदा बियांची डोकी तपकिरी झाली की, मी त्यांना कागदाच्या पिशव्यांमध्ये कापण्यासाठी औषधी वनस्पती किंवा हँड प्रूनर्स वापरतो. पिशव्या लेबल करा आणि त्यांना उबदार, हवेशीर ठिकाणी आणखी सुकण्यासाठी सोडा. सात ते दहा दिवसांनंतर बिया भुसापासून वेगळे करून काचेच्या भांड्यांमध्ये किंवा कंटेनरमध्ये साठवल्या जाऊ शकतात.
औषधी वनस्पतींची कापणी आदर्शपणे पहाटेच्या वेळी करा, एकदा झाडांवरून दव सुकले की, परंतु सूर्याच्या उष्णतेने चवदार तेले निघून जाण्यापूर्वी. s? वेळ आणि कापणीच्या टिपांसाठी खालील 12 आवश्यक स्वयंपाकासंबंधी औषधी वनस्पतींची ही यादी पहा.
हे देखील पहा: geraniums च्या प्रकार: बागेसाठी वार्षिक pelargoniums- तुळस – तुमच्या बोटांनी किंवा औषधी वनस्पतींच्या तुकड्यांनी झाडे सुमारे 8” उंच झाल्यावर तुळशीच्या दांड्यांना चिमटा काढणे सुरू करा. नेहमी पानांच्या ताज्या सेटमध्ये कापून घ्या. फुलांच्या आधी तुळशीची चव सर्वात तीव्र असते. जेव्हा फुलांच्या कळ्या दिसतात, तेव्हा नवीन पानांच्या वाढीचे अनुकरण करण्यासाठी त्यांना चिमटा काढा.
- कॅमोमाइल - आपल्या बोटांनी किंवा औषधी वनस्पतींच्या स्निप्सने वैयक्तिक फुलांना चिमटा देऊन फुले उघडतात तेव्हा कापणी करा. आपण कट देखील करू शकतागुच्छे मध्ये लटकण्यासाठी stems. एकदा आपण फुले गोळा केल्यावर, त्यांना एका थरात कोरडे करण्यासाठी पसरवा. जार किंवा कंटेनरमध्ये ठेवण्यापूर्वी ते पूर्णपणे कोरडे असल्याची खात्री करा.
- चाइव्ह्ज - जेव्हा झाडे 6” उंच असतात तेव्हा वसंत ऋतूमध्ये कापणी सुरू करा. ताज्या वापरासाठी वैयक्तिक देठ निवडा किंवा गोठण्यासाठी किंवा कोरडे करण्यासाठी गवताच्या पानांचे क्लिप बंडल घ्या. नवीन कोमल पाने येण्यास प्रोत्साहन देण्यासाठी फुलांच्या नंतर पुन्हा जमिनीवर कापून टाका.
- कोथिंबीर – जेव्हा देठ 6 ते 8” लांब असते तेव्हा कोथिंबीर निवडण्यास सुरुवात करा. वैयक्तिक देठांना जमिनीवर चिमटा किंवा क्लिप करा. दुःखाची गोष्ट म्हणजे कोथिंबीर ही एक अल्पायुषी औषधी वनस्पती आहे आणि फुलांचे देठ तयार होण्याआधी त्याची कापणी केली जाते. सतत पिकांसाठी दर चार आठवड्यांनी अधिक बियाणे पेरा.
- धणे - धणे हे कोथिंबीरच्या बिया आहेत ज्यांना फुले येण्याची परवानगी होती. गोलाकार बिया तपकिरी झाल्यावर आणि पूर्णपणे कोरड्या झाल्यावर गोळा करा.
- बडीशेप – जेव्हा झाडे 6 ते 8” उंच असतील तेव्हा ताज्या हिरव्या भाज्यांची काढणी सुरू करा. तुम्ही लोणच्यासाठी हिरव्या अवस्थेत किंवा मसाल्याच्या कपाटासाठी पूर्णपणे वाळल्यावर बिया काढू शकता.
- लिंबू मलम - मी रोपे कंटेनरमध्ये लावल्यानंतर सुमारे एक महिन्याने कापणी सुरू करतो. वैयक्तिक पाने किंवा क्लिप साइड शूट्स परत मुख्य स्टेमवर काढा. चहा आणि फळांच्या सॅलडमध्ये लिंबाची पाने कोरडी किंवा ताजी वापरा.
- पुदिना – वसंत ऋतूमध्ये या बारमाही औषधी वनस्पतीची देठ बाहेर पडल्यानंतरआपण चहासाठी कोमल पाने निवडणे सुरू करू शकता. मोठ्या प्रमाणात सुकविण्यासाठी देठ फुलण्यापूर्वी कापणी करा. जमिनीपासून 3 ते 6” वर देठ कापून घ्या. उन्हाळ्याच्या मध्यभागी हे कठीण काप उन्हाळ्याच्या उत्तरार्धात भरपूर चवदार नवीन पाने तयार करते.
- ओरेगॅनो - जेव्हा झाडे फक्त 6" उंच असतात तेव्हा मी मध्य वसंत ऋतूमध्ये थोड्या प्रमाणात कापणी करण्यास सुरवात करतो. ओरेगॅनो सुकविण्यासाठी, उन्हाळ्याच्या सुरुवातीला झाडे फुलण्यापूर्वी एकत्रितपणे कापणी करा. देठ अर्ध्या खाली कापण्यासाठी बागेतील स्निप्स किंवा कातर वापरा. कोरडे करण्यासाठी प्रथम कापल्यानंतर, झाडे परत वाढू द्या आणि पुन्हा कापून घ्या.
- अजमोदा (ओवा) - संपूर्ण उन्हाळ्यात कोंबांची कापणी करा, आपल्या बोटांनी झाडाच्या पायथ्यापर्यंत वैयक्तिक देठ चिमटा काढण्यासाठी. तुम्ही सुकण्यासाठी झाडे अर्ध्याने कापू शकता आणि ती पुन्हा वाढली की पुन्हा कापू शकता.
- रोझमेरी - झाडे ६ ते ८” उंच झाल्यावर आणि संपूर्ण उन्हाळ्यात सुरू राहिल्यानंतर स्प्रिग्स क्लिप करा. वृक्षाच्छादित कोंबांची कापणी करण्यासाठी स्वयंपाकघरातील कात्री किंवा औषधी वनस्पती वापरा. स्टेमच्या खाली बोटे चालवून स्टेमची पाने काढून टाका.
- थाइम – रोजच्या वापरासाठी कधीही कापणी करा, परंतु जर झाडे फुलण्यापूर्वी कापून कोरडे करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात कापणी करा. थायम एक वृक्षाच्छादित औषधी वनस्पती आहे आणि कापणीसाठी आपल्याला कातर किंवा औषधी वनस्पतींच्या स्निप्सची आवश्यकता असेल. बोटांनी देठ तोडण्याचा प्रयत्न करू नका कारण त्यामुळे झाडाला नुकसान होऊ शकते.
वनस्पतीच्या मध्यभागी बाहेर पडणाऱ्या अजमोदा (ओवा) आणि चिव यासारख्या औषधी वनस्पतींसाठीकाडांना चिमटा किंवा कापून टाका.
किती कापणी करायची?
वनौषधी कशी काढायची हे शिकताना आणखी एक विचार म्हणजे तुम्ही एकाच वेळी किती कापणी करू शकता. एका वेळी एक तृतीयांश पेक्षा जास्त वनस्पती काढू नये असा सामान्य नियम आहे. ओरेगॅनो आणि पुदीना सारख्या बारमाही औषधी वनस्पतींसाठी मी झाडे फुलण्याआधी सुमारे 50% देठ काढून टाकून परत कडकपणे कातरेन. यामुळे हिवाळ्यासाठी मला भरपूर पाने सुकतात परंतु भविष्यातील कापणीसाठी झाडे ताजी, चवदार वाढ देखील देतात.
फक्त निरोगी, रोगमुक्त पाने आणि फुले गोळा करा. कीटकनाशके, सेंद्रिय किंवा अजैविक औषधी वनस्पतींची फवारणी टाळा. मला माझ्या ताज्या कापलेल्या औषधी वनस्पतींचे बंडल घरामध्ये आणण्यापूर्वी चांगले शेक द्यायला आवडते. हे झाडांवरील कोणत्याही कीटकांना काढून टाकण्यास मदत करते.
तुमच्या घरगुती औषधी वनस्पतींचे काय करावे
मला माझ्या स्वयंपाकात उशीरा वसंत ऋतूपासून दंव पर्यंत दररोज घरगुती औषधी वनस्पती वापरणे आवडते. मी आवश्यकतेनुसार देठ आणि कोंब चिमटतो आणि कापतो, परंतु मी कोरडे किंवा गोठण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात कापणी देखील करतो. तुम्ही औषधी वनस्पतींना लहान बंडलमध्ये लटकवू शकता, वाळवू शकता वैयक्तिक पाने (हे पुदीनासारख्या औषधी वनस्पतींसाठी चांगले काम करते) किंवा डिहायड्रेटरमध्ये पाने किंवा फुले सुकवू शकता. कॅमोमाइल, मिंट, ग्रीक ओरेगॅनो आणि थाईम सारख्या औषधी वनस्पती वाळवण्यास चांगला प्रतिसाद देतात.
तुळस, चिव आणि अजमोदा (ओवा) सारख्या औषधी वनस्पतींसाठी मी माझी कापणी गोठवण्यास प्राधान्य देतो कारण ते वाळवण्यापेक्षा त्यांची चव चांगली ठेवते. ला